Οι διηγήσεις τριών αείμνηστων συγχωριανών μας για το κάψιμο και την καταστροφή του χωριού μας σαν σήμερα πριν από 76 χρόνια

Το ήδη μακρινό 2014 τρεις συγχωριανοί μας αφηγήθηκαν τις τραυματικές τους εμπειρίες από το κάψιμο του χωριού μας και τις αποτρόπαιες και αναίτιες εν ψυχρώ εκτελέσεις πέντε συγχωριανών μας από τα γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.
Ξαναθυμήθηκαν – οι τρεις (3) αείμνηστοι πλέον συγχωριανοί μας - αυτές τις μαύρες στιγμές του χωριού μας και τις κατέθεσαν μάλιστα εγγράφως και ενόρκως, προκειμένου να βοηθήσουν τον τόπο μας να αναγνωριστεί ως μαρτυρικός τόπος όπως άλλωστε ιστορικά δικαιούται.
Συγκλονιστικές  οι αφηγήσεις τους – ο αείμνηστος μπαρμπα-Αντρέας Γαλάνης βρήκε νεκρό τον πατέρα του με διαμελισμένο από τις σφαίρες κεφάλι - συγκινητική επίσης η ανταπόκρισή τους στο κάλεσμα να βοηθήσουν την ιστορική μνήμη να διατηρηθεί, να βοηθήσουν παράλληλα στην ενδυνάμωση της άποψης πως το Ψάρι θα πρέπει επιτέλους να δικαιωθεί ιστορικά.
Οι τρεις συγχωριανοί μας έφυγαν απ’ αυτή τη ζωή, όμως μας άφησαν τις αφηγήσεις τους ως παρακαταθήκη, για να μην ξεχάσουμε ποτέ, να μην διαστρεβλώσουμε ποτέ τη μνήμη που κατέγραψε το φασιστικό ανοσιούργημα.
Όπου κι αν βρισκόμαστε σήμερα όλοι οι Ψαραίοι, 76 χρόνια από το κάψιμο του χωριού μας, ας ανάψουμε ένα ταπεινό κεράκι στη μνήμη των αδικοσκοτωμένων συγχωριανών μας και του κατεστραμένου μας χωριού, ενθυμούμενοι τα λόγια από το ποίημα του συγχωριανού μας ποιητή Σπύρου Ι. Σταύρου:   

«… Ρούφηξα τη λαύρα κι όλο τον καπνό
κι όλο με φλογίζει πάθος σκοτεινό.
Απ' την ώρα κείνη νιώθω -τί κακό !-
να βογγάει εντός μου, καμένο το χωριό»

Οι αδικοσκοτωμένοι δεν δικαιώθηκαν ούτε τιμήθηκαν ποτέ, το χωριό μας δεν δικαιώθηκε ιστορικά για τα δεινά που υπέστη. Όσοι νιώθουμε την υποχρέωση να ασχοληθούμε μ’ αυτές τις ιστορικές εκκρεμότητες ας συνταχθούμε !

-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-
  

Η Βλασούλα Παπαγεωργίου,  χήρα του Χρήστου  που γεννήθηκε στο Ψάρι το έτος 1919  και έζησε όλη της τη ζωή εκεί, συνταξιούχος Αγρότισσα, θυμάται :
 

  «Το 1944 ήμουν 25 ετών και βρισκόμουν στο χωριό μου το Ψάρι Κορινθίας μαζί με την οικογένειά μου. Λόγω της Γερμανικής κατοχής πολλοί κάτοικοι της περιοχής μας είχαν βγεί στο  «αντάρτικο»  και έκαναν συχνές επιθέσεις κατά των Γερμανών. Στα τέλη  Ιουνίου του 1944 ένα Γερμανικό τάγμα πέρασε από το χωριό μας και λόγω  του φόβου από την παρουσία των Γερμανών είχαν φύγει σχεδόν όλοι οι κάτοικοι από το χωριό. Οι Γερμανοί έψαχναν τα σπίτια του χωριού  για να βρουν κρυμμένους αντάρτες. Στη συνέχεια το τάγμα πήγε προς την Στυμφαλία ενώ στο Ψάρι άφησαν  32 στρατιώτες στην τοποθεσία  που λέγετε «Τρούπες». Τότε όπως γνωρίζω, ο Γεώργιος  Οικονομόπουλος που ήταν συμβολαιογράφος και κάτοικος Ψαρίου,  ειδοποίησε τον Καπετάνιο του 6^ου Συντάγματος Κορινθίας του ΕΛΑΣ τον Βαζαίο και του είπε  το σημείο στρατοπέδευσης των Γερμανών. Την επόμενη μέρα οι αντάρτες μαζί με κατοίκους του χωριού  επιτέθηκαν στους Γερμανούς και σκότωσαν 16 απ’ αυτούς και αιχμαλώτισαν τους άλλους 16. Μετά ακολούθησε η ιστορική μάχη Στυμφαλίας στην οποία οι Γερμανοί έπαθαν πανωλεθρία από τους αντάρτες και τους κατοίκους των γύρω χωριών. Η συντριβή  του Γερμανικού λόχου και η ήττα στη Στυμφαλία είχε σαν αποτέλεσμα στις 6 Ιουλίου του 1944 να έρθουν οι  Γερμανοί στο Ψάρι και με πρωτοφανή αγριότητα να ψάχνουν ένα - ένα τα σπίτια για να συλλάβουν όποιους κατοίκους έβρισκαν για να τους εκτελέσουν. Ευτυχώς  όμως  οι κάτοικοι του χωριού  είχαν δει ότι έρχονται οι Γερμανοί και έφυγαν στα γύρω βουνά και δεν βρήκαν κανέναν στο χωριό.  Κατόπιν έβαλαν  φωτιά σε όλα τα σπίτια του χωριού και τα έκαψαν ολοσχερώς. Πολύ λίγα δεν κάηκαν. Έκαψαν και τα σιτηρά των κατοίκων που ήταν στα αλώνια σε θημωνιές έτοιμα για να τα αλωνίσουμε. Οι Γερμανοί έμειναν όλη την ημέρα στο Ψάρι και  έφυγαν το βράδυ. Οι κάτοικοι βλέπαμε από μακριά τα σπίτια μας και το βιός μας να καίγονται  αλλά κανένας δεν τόλμαγε να γυρίσει στο χωριό γιατί φοβόμασταν ότι οι Γερμανοί θα επιστρέψουν.

Στις 9 Ιουλίου 1944 μετά το κάψιμο του χωριού, πέντε  συγχωριανοί μου αποφάσισαν να πάνε στο χωριό, αλλά για κακή τους τύχη  εκείνη την ώρα έρχονταν  οι Γερμανοί από το Καλιάνι και τους σκότωσαν.   Όταν έφυγαν από το χωριό οι Γερμανοί, βρήκαμε νεκρούς: την Κατερίνα χήρα του Παντελή Λαυκιώτη, τη Γιαννούλα χήρα του Τρύφωνα Παπαδημητρίου, τον Αντρέα Ι. Βλάχο, τον  Χρήστο Γ. Λαυκιώτη και τον Γεώργιο Α. Γαλάνη.     Ήταν πολύ φρικιαστικό θέαμα που βρήκαμε  τους συγχωριανούς μας σκοτωμένους  και τα σπίτια μας κατεστραμμένα ολοσχερώς. Είναι ότι χειρότερο έχω ζήσει στη ζωή μου κι εύχομαι κανένας λαός στον κόσμο να μην ζήσει αυτή τη φρίκη.

    Την μαρτυρία αυτή την καταθέτω προκειμένου να χρησιμοποιηθεί όπου χρειαστεί προκειμένου το χωριό μου το Ψάρι να χαρακτηριστεί ως «ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ», προκειμένου να βρουν ανάπαυση οι αείμνηστοι ήρωες εκτελεσθέντες συγχωριανοί μου, αλλά και για να κάνω το χρέος μου απέναντί τους αλλά και απέναντι στην ιστορία».

Ο Ανδρέας Γαλάνης  του Γεωργίου   που γεννήθηκε στο Ψάρι το έτος 1925  και κατοικούσε μόνιμα εκεί, συνταξιούχος Αγρότης, διηγείται :

  « Το 1944 ήμουν 19 ετών και βρισκόμουν στο χωριό μου το Ψάρι Κορινθίας μαζί με την οικογένειά μου. Λόγω της Γερμανικής κατοχής πολλοί κάτοικοι της περιοχής μας ήταν στο «αντάρτικο»  και έκαναν συχνές επιθέσεις κατά των Γερμανών. Στα τέλη  Ιουνίου  του 1944 ένα Γερμανικό τάγμα πέρασε από το χωριό μας. Από το χωριό  είχαν φύγει σχεδόν όλοι οι κάτοικοι   λόγω του φόβου που δημιουργούσε η παρουσία των Γερμανών. Οι Γερμανοί έψαχναν τα σπίτια του χωριού  για να βρουν κρυμμένους αντάρτες. Στη συνέχεια το τάγμα κινήθηκε προς την Στυμφαλία ενώ και στο  Ψάρι έμεινε ένας λόχος από 32 στρατιώτες στην τοποθεσία  που λέγετε «Τρούπες». Τότε όπως έμαθα  ο Συμβολαιογράφος Γ. Οικονομόπουλος  που ήταν Ψαραίος, ειδοποίησε τον Βαζαίο ο οποίος ήταν Καπετάνιος του 6^ου Συντάγματος Κορινθίας του ΕΛΑΣ και του είπε το σημείο στρατοπέδευσης των Γερμανών. Έτσι ξημερώνοντας η επόμενη μέρα οι αντάρτες μαζί με κατοίκους του χωριού  επιτέθηκαν στους Γερμανούς απ’ τους οποίους  σκότωσαν 16 και αιχμαλώτισαν τους άλλους 16. Κατόπιν  ακολούθησε η ιστορική μάχη της Στυμφαλίας στην οποία οι Γερμανοί έπαθαν μεγάλη πανωλεθρία από τους αντάρτες και τους κατοίκους των χωριών της Στυμφαλίας. Η   ήττα στη Στυμφαλία και η συντριβή  του Γερμανικού λόχου, είχαν ως αποτέλεσμα να επιστρέψουν μετά από λίγες μέρες οι  Γερμανοί στο Ψάρι και συγκεκριμένα  στις 6 Ιουλίου του 1944 και με πρωτοφανή αγριότητα έψαχναν τα σπίτια ένα προς ένα προκειμένου να συλλάβουν κατοίκους για να τους εκτελέσουν. Οι κάτοικοι του χωριού  είχαν δει ότι έρχονται οι Γερμανοί και έφυγαν στα γύρω βουνά και έτσι δεν βρήκαν κανέναν. Κατόπιν με μανία έβαλαν  φωτιά σε όλα τα σπίτια του χωριού και έκαψαν ολοσχερώς  τα 170 από τα  200 περίπου σπίτια. Επίσης έκαψαν και τις θημωνιές με τα σιτηρά των κατοίκων που ήταν στα αλώνια. Οι Γερμανοί έμειναν όλη μέρα στο Ψάρι και αφού  διαπίστωσαν  ότι καταστράφηκε  ολοσχερώς έφυγαν το βράδυ. Οι κάτοικοι βλέπαμε από μακριά τα σπίτια μας και το βιός μας να καίγονται  αλλά κανένας ούτε την επόμενη μέρα τόλμαγε να γυρίσει στο χωριό γιατί φοβόμασταν ότι οι Γερμανοί θα επιστρέψουν.    Στις 9 Ιουλίου 1944 μετά την καταστροφή του χωριού παρά τις αντιρρήσεις των οικογενειών τους,  ο πατέρας μου και άλλοι τέσσερεις  συγχωριανοί  αποφάσισαν να πάνε στο χωριό. Για κακή τους τύχη  όμως εκείνη την ώρα έρχονταν   Γερμανοί από το Καλιάνι και δεν πρόλαβαν οι άτυχοι να ξεφύγουν, τους θανάτωσαν επί τόπου.     Όταν έφυγαν από το χωριό οι Γερμανοί, θυμάμαι σαν να είναι τώρα, βρήκαμε νεκρό τον πατέρα μου Γεώργιο Α. Γαλάνη που ήταν 69 ετών τότε, με διαμελισμένο το κεφάλι του από τα Γερμανικά πυρά. Επίσης βρήκαμε τα πτώματα του Αντρέα Ι. Βλάχου 31 ετών τότε,  του Χρήστου Γ. Λαυκιώτη 81 ετών τότε, της Κατερίνας χήρας Παντελή Λαυκιώτη 80 ετών τότε και της Γιαννούλας χήρας Τρύφωνα Παπαδημητρίου 66 ετών τότε.   

   Ήταν πολύ φρικιαστικό θέαμα για μένα και την οικογένειά μου  που βρήκαμε σκοτωμένο τον πατέρα μου  με τον  χειρότερο τρόπο  καθώς και τους υπόλοιπους τέσσερις  συγχωριανούς μας.

  Είναι ότι χειρότερο έχω ζήσει στη ζωή μου κι εύχομαι στο μέλλον, κανένας άνθρωπος  στον κόσμο να μην ζήσει αυτή τη φρίκη.

  Μετά την ολοσχερή καταστροφή από την φωτιά των σπιτιών, των οικοσκευών  και των σιτηρών, ακολούθησε μια πολύ δύσκολη περίοδος. Το χωριό πέρασε για χρόνια άγρια φτώχια. Μερικοί άνθρωποι έμεναν σε σπηλιές, άλλοι σκορπίστηκαν σε γύρο χωριά που
είχαν συγγενείς, άλλοι μείνανε σε παραπήγματα με τσίγκους που τα στηρίζανε με κορμούς από λεύκες από  τις οποίες  το χωριό μας ήταν κατάφυτο, που όμως σχεδόν εξαφανίστηκαν από τότε αφού τις χρησιμοποίησαν για τα παραπήγματα.

    Την μαρτυρία αυτή την καταθέτω προκειμένου να χρησιμοποιηθεί όπου χρειαστεί προκειμένου το χωριό μου το Ψάρι να χαρακτηριστεί ως «ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ», προκειμένου να βρουν ανάπαυση ο πολυαγαπημένος μου πατέρας και οι υπόλοιποι  αείμνηστοι ήρωες εκτελεσθέντες συγχωριανοί μου, αλλά και για να κάνω το χρέος μου απέναντί τους αλλά και απέναντι στην ιστορία.

Ο Γεώργιος  Λέγγας του Βασιλείου   που γεννήθηκε στο Ψάρι, το έτος 1930  και κατοικούσε μόνιμα εν ζωή εκεί, συνταξιούχος Αγρότης, θυμάται :

  « Το 1944 ήμουν 14 ετών και βρισκόμουν στο χωριό μου το Ψάρι Κορινθίας μαζί με την οικογένειά μου. Λόγω της Γερμανικής κατοχής πολλοί κάτοικοι της περιοχής μας ήταν στο «αντάρτικο»  και έκαναν συχνές επιθέσεις κατά των Γερμανών. Στα τέλη  Ιουνίου του 1944 ένα Γερμανικό τάγμα πέρασε από το χωριό μας, απ΄ το οποίο είχαν φύγει σχεδόν όλοι οι κάτοικοι   λόγω του φόβου που δημιουργούσε η παρουσία των Γερμανών. Κάποιοι Γερμανοί έψαχναν τα σπίτια του χωριού  για να βρουν κρυμμένους αντάρτες. Στη συνέχεια το τάγμα κινήθηκε προς την Στυμφαλία ενώ στο Ψάρι άφησαν ένα λόχο με 32 στρατιώτες στην τοποθεσία  που λέγετε «Τρούπες». Τότε όπως άκουσα ο Ψαραίος Συμβολαιογράφος Γ. Οικονομόπουλος  ειδοποίησε τον Καπετάνιο του 6ου Συντάγματος Κορινθίας του ΕΛΑΣ τον Βαζαίο για το σημείο στρατοπέδευσης των Γερμανών και έτσι ξημερώνοντας η επόμενη μέρα οι αντάρτες μαζί με κατοίκους του χωριού  επιτέθηκαν στους Γερμανούς και σκότωσαν 16 απ’ αυτούς ενώ αιχμαλώτισαν τους άλλους 16. Εν συνεχεία ακολούθησε η ιστορική μάχη της Στυμφαλίας στην οποία οι Γερμανοί έπαθαν πανωλεθρία από τους αντάρτες και τους κατοίκους των χωριών μας. Η συντριβή  του Γερμανικού λόχου και η ήττα στη Στυμφαλία είχε σαν αποτέλεσμα να επιστρέψουν μετά από λίγες μέρες οι  Γερμανοί στο Ψάρι στις 6 Ιουλίου του 1944 και με πρωτοφανή αγριότητα να ψάχνουν τα σπίτια ένα - ένα για να συλλάβουν κατοίκους για εκτέλεση. Δεν βρήκαν κανέναν  όμως γιατί οι κάτοικοι του χωριού  είχαν δει ότι έρχονται οι Γερμανοί και έφυγαν στα γύρω βουνά. Κατόπιν έβαλαν  φωτιά σε όλα τα σπίτια του χωριού και έκαψαν ολοσχερώς  τα 170 από τα  200 περίπου σπίτια και επίσης έκαψαν και τις θημωνιές με τα σιτηρά των κατοίκων που ήταν στα αλώνια. Οι Γερμανοί έμειναν όλη μέρα στο Ψάρι και αφού  διαπίστωσαν  ότι καταστράφηκε  έφυγαν το βράδυ. Οι κάτοικοι βλέπαμε από μακριά τα σπίτια μας και το βιός μας να καίγονται  αλλά κανένας ούτε την επόμενη μέρα τόλμαγε να γυρίσει στο χωριό γιατί φοβόμασταν ότι οι Γερμανοί θα επιστρέψουν. Στις 9 Ιουλίου 1944 μετά την καταστροφή του χωριού πέντε  συγχωριανοί μου αποφάσισαν να πάνε στο χωριό, αλλά για κακή τους τύχη  εκείνη την ώρα έρχονταν  οι Γερμανοί από το Καλιάνι και δεν πρόλαβαν οι άτυχοι να ξεφύγουν, τους θανάτωσαν επί τόπου.     Όταν έφυγαν από το χωριό οι Γερμανοί, βρήκαμε νεκρούς τους: τον Αντρέα Ι. Βλάχο 31 ετών τότε,  τον  Χρήστο Γ. Λαυκιώτη 81 ετών τότε, τον Γεώργιο Α. Γαλάνη 69 ετών τότε,  την Κατερίνα χήρα Παντελή Λαυκιώτη 80 ετών τότε και τη Γιαννούλα χήρα Τρύφωνα Παπαδημητρίου 66 ετών τότε.  

   Ήταν πολύ φρικιαστικό θέαμα για όλους μας να βρίσκουμε τους συγχωριανούς μας νεκρούς με τον χειρότερο τρόπο και τα σπίτια του χωριού μας κατεστραμμένα απ’ άκρου σ’ άκρο. Είναι ότι χειρότερο έχω ζήσει στη ζωή μου κι εύχομαι κανένας λαός στον κόσμο να μην ξαναζήσει αυτή τη φρίκη.

    Την μαρτυρία αυτή την καταθέτω προκειμένου να χρησιμοποιηθεί όπου χρειαστεί προκειμένου το χωριό μου το Ψάρι να χαρακτηριστεί ως «ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ», προκειμένου να βρουν ανάπαυση οι αείμνηστοι ήρωες εκτελεσθέντες συγχωριανοί μου, αλλά και για να κάνω το χρέος μου απέναντί τους αλλά και απέναντι στην ιστορία.
 

- Οι φωτογραφίες είναι από τα αρχεία των οικογενειών Βασίλη & της Ειρήνης Παπαγεωργίου & Μίμη Α. Γαλάνη - ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ !

Επιστροφή