Ιστορία - Λαογραφία...

Το χωριό ΨΑΡΙ βρίσκεται στην περιοχή της Στυμφαλίας ,η οποία αναφέρεται ως γεωγραφικός προσδιορισμός από τα προϊστορικά χρόνια. Ήταν μία εκ των δεκατριών ανεξαρτήτων πολιτειών που συγκροτούσαν την Αρχαία Αρκαδία.
Περίπου την έκτη χιλιετία π.Χ. εμφανίζονται  οι πρώτοι αυτόχθονες κάτοικοι τηςκεντρικής Πελοποννήσου με την ονομασία «Πελασγοί». Αργότερα περίπου το 1800 π.χ. ως γενάρχης τους αναφέρεται ο γιος του  Θεού Δία και της Νιόβης  ΠΕΛΑΣΓΟΣ.  Οι κάτοικοι της περιοχής αυτοαποκαλούντο  «ΠΡΟΣΕΛΗΝΟΙ», γιατί θεωρούσαν ότι οι πρόγονοί τους εμφανίστηκαν εκεί, πριν ακόμα η Σελήνη ξεκινήσει την τροχιά της στο διάστημα. 
Ως γιοι του Πελασγού αναφέρονται ο Λυκάων ο οποίος  έγινε βασιλιάς της Αρχαίας Αρκαδίας και ο ΤΗΜΕΝΟΣ ο οποίος πήρε ως κλήρο από τον πατέρα του τη «συνοριακή του Βασιλείου» περιοχή της Αρχαίας Στυμφαλίας. Πρώτος οικιστής της περιοχής μας επομένως είναι ο Τήμενος ο οποίος έχτισε την αρχέγονη πελασγική πολιτεία – σύμφωνα με ιστορικές πηγές- στην περιοχή ανάμεσα στο ύψωμα που σήμερα ονομάζουμε «κουρκούλα» και στο ξωκλήσι των Αγ.Θεοδώρων νοτιοδυτικά του σημερινού χωριού Ψάρι.

Σύμφωνα με την παράδοση σε αυτήν την πολιτεία  γεννήθηκε η Θεά ΄Ηρα, εκεί την  ανέθρεψε ο Τήμενος και στον τροφέα της  ξαναγύριζε η Θεά μετά τους συχνούς χωρισμούς της από τον «άτακτο» σύζυγό της Δία. Γι’ αυτό ο Τήμενος  δημιούργησε στην αρχέγονη αυτή πολιτεία Ιερό της Θεάς ΄Ηρας  το οποίο είχε τρία διαφορετικά αγάλματα της Θεάς : Ως Παρθένου, ως Τελείας και ως Χήρας. Τεράστιο κιονόκρανο που βρέθηκε περίπου το 1930 στην περιοχή «ΒΑΡΙΚΟ» συνηγορεί πιθανόν στην ύπαρξη του συγκεκριμένου ιερού της Θεάς Ήρας  στην περιοχή του χωριού. Διάσπαρτα υπολείμματα Πελασγικών ερειπίων φανέρωναν μέχρι και τις αρχές του προηγούμενου αιώνα -όπως αναφέρει ο συγχωριανός μας  συγγραφέας Κων/νος Α. Γαλάνης στο βιβλίο του «Η ΣΤΥΜΦΑΛΙΑ» (1901), την ύπαρξη της αρχέγονης πολιτείας, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικά υλικά για την κατασκευή πολύ αργότερα, της ξακουστής Μονής των Αγ.Θεοδώρων που ήκμασε στην περιοχή, κατά τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους.

 

Περί της ύπαρξης της πολιτείας αυτής στην περιοχή του χωριού μας, σπαράγματα αναφέρονται από τον Στράβωνα στο βιβλίο του «Γεωγραφικά-Πελοπόννησος», από τον Παυσανία, «Ελλάδος περιήγηση- Αρκαδικά», από τον Ιερωμένο Μελέτιο τον Γεωγράφο (1661-1714) «Γεωγραφία παλαιά και νέα», από τον προαναφερθέντα Κων/νο Α. Γαλάνη  «Η Στυμφαλία» και από τον Τάκη Μπουγιούκο-Φενεάτη στο βιβλίο του «Στυμφαλία – Η κοιλάδα της μοναξιάς και της γαλήνης» (1980). Εξ αυτών με την ακριβή τοποθεσία συμφωνούν οι Γαλάνης  και Μπουγιούκος ενώ ο Στράβων και ο Μελέτιος αναφέρουν ότι η πολιτεία βρισκόταν πενήντα στάδια μακριά από την λίμνη και ο Παυσανίας απλώς αναφέρει ότι η αρχική πολιτεία του Τήμενου βρισκόταν σε άλλο σημείο της περιοχής και πάντως όχι κοντά στη λίμνη.
Αυτή λοιπόν ήταν η πρόδρομη πολιτεία της Στυμφαλίας, της οποίας το όνομα δεν διασώθηκε.   Μπορούμε όμως να υποθέσουμε ότι – όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή- το όνομα της πόλης,    θα είχε σχέση ασφαλώς με το όνομα του ιδρυτή της (π.χ. ΤΗΜΕΝΙΟΝ  ή ΤΗΜΕΝΗ). 

Η μετέπειτα ένδοξη πόλη φτιάχτηκε τελικώς στις όχθες της λίμνης, τέσσερες γενεές αργότερα   από τον ΣΤΥΜΦΗΛΟ απόγονο του βασιλιά της αρχαίας Αρκαδίας Λυκάωνα, γιο του  ΕΛΑΤΟΥ και εγγονό του γενάρχη των Αρκάδων, βασιλιά ΑΡΚΑΔΑ και της νύμφης ΕΡΑΤΟΥΣ. Επί των ημερών του θρυλικού βασιλιά Στύμφηλου, η περιοχή γνώρισε  μεγάλη ευημερία. Ο ημίθεος Ηρακλής την εποχή του Στύμφηλου πραγματοποίησε τον έκτο του άθλο, θανατώνοντας  και εκδιώκοντας τις Στυμφαλίδες όρνιθες που αποτελούσαν το φόβητρο της περιοχής. Μετά τον άθλο του αυτό παρέμεινε για αρκετό διάστημα στη Στυμφαλία και σύμφωνα με την μυθολογία συνευρέθη με την κόρη του βασιλιά Στύμφηλου, Παρθενόπη με την οποία απέκτησε ένα γιο τον ΕΥΗΡΗ.

Οι απόγονοι του βασιλιά Στύμφηλου, αρχής γενομένης από τον δισέγγονό του ΙΠΠΟΘΟΥ, υπήρξαν επί δεκατέσσερις (14) συνεχείς γενεές βασιλείς όλης της Αρκαδίας (Ιππόθους, Αίπυτος Β΄, Κύψελος, Ολαίας, Βουκολίων, Φίαλος, Σίμος, Πόμπος, Αιγινήτης, Πολυμήστορας, Αίχμις, Αριστοκράτης  Α΄, Ικέτας, Αριστοκράτης Β΄)

Οι Στυμφάλιοι ορεσίβιοι όντες, ήταν λαός πολεμικός και σκληροτράχηλος. Αναφέρονται στην Ιλιάδα του Ομήρου ως «αγχιμαχηταί» (δηλαδή μαχητές για μάχες σώμα με σώμα) κατά τη διάρκεια του Τρωϊκού πολέμου στον οποίο έλαβαν μέρος υπό τις οδηγίες του Τεγεάτη βασιλιά  των Αρκάδων Αγαπήνωρα, δέκα γενεές μετά τον Πελασγό.  Αναφέρονται επίσης ως «βαληνηφάγοι» (είχαν ως τροφή τα βελανίδια) σε χρησμό της Πυθίας. Υπήρξαν μισθοφόροι ξένων στρατών ιδιαίτερη δε μνεία γίνεται στη συμμετοχή χιλίων Στυμφαλίων οπλιτών υπό τον Στρατηγό Σοφαίνετο στην «Κύρου Ανάβαση». Μετά την ήττα στα Κούναξα, ο Σοφαίνετος – ο οποίος κατά τον Ιστορικό Ξενοφώντα ήταν ο γηραιότερος και σοφότερος των Ελλήνων Στρατηγών -έπαιξε σημαντικό ρόλο στην λεγόμενη «κάθοδο των Μυρίων». Ονομαστοί επίσης Στυμφάλιοι κατά τον Ξενοφώντα σε αυτήν την εκστρατεία ήταν ο Αγασίας και ο Αινείας, οι οποίοι σκοτώθηκαν σε μάχες στην Ασία.

Έτσι κάπως πορεύτηκαν οι αρχαίοι Στυμφάλιοι μέχρι το 146 π.χ. όταν οι Ρωμαίοι υπό τον Μόμμιο Λεύκιο κατέλαβαν και την Πελοπόννησο, δημιουργώντας έτσι την λεγόμενη «νύχτα του Ελληνισμού» που διήρκεσε μέχρι την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό παρά τις όποιες στο μεταξύ εξάρσεις (Βυζάντιο κτλ).
Στο διάβα των αιώνων το Ψάρι ήταν και είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Ιστορικής Στυμφαλίας με την οποία μοιράστηκε δόξα, χαρές, λύπες, πολέμους, επιδρομές αλλοφύλων, καταστροφές του τόπου από πλείστους λαούς,  αλλά και από φυσικές καταστροφές όπως τον φοβερό σεισμό των 8,2 R της 21 Ιουλίου 365 μ.Χ. με επίκεντρο το ρήγμα της Ελαφονήσου, που προξένησε τεράστιες καταστροφές και πολλές χιλιάδες θύματα και χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι κατάστρεψε όλα τα τότε κάστρα της περιοχής (Φρούριο του Ψαρίου- που ήλεγχε την είσοδο από Αργολίδα, άνω & κάτω φρούρια του Γαβριά- που ήλεγχαν όλη την περιοχή της Νεμέας και τον Φλιούντα και φρούριο του Κοκκινόβραχου που βρισκόταν στο χωριό Ασπρόκαμπος και έλεγχε την είσοδο από την ξακουστή Αρχαία Τιτάνη)..

          

Η ύπαρξη του χωριού με την ονομασία Ψάρι αναφέρεται για πρώτη φορά σε επίσημο στοιχείο το 1558 μ.Χ. από τον τότε δεινό Θεολόγο της Ορθοδοξίας Δαμασκηνό τον Στουδίτη, όταν συνέγραψε την ακολουθία και τον εγκωμιαστικό λόγο  του συγχωριανού μας Αγίου Νικολάου του «εξ Ιχθύος» της Κορινθίας, ο οποίος μαρτύρησε στην Κων/πολη την 14/2/1554, επί σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Αναφέρετε χαρακτηριστικά στον εγκωμιαστικό λόγο:

«… πατρίς μεν ήν η παρά τω Ζάρηκι  όρει κώμη πάλαι μεν Ιχθύς ονομαζομένη, νυν δε την των χυδαίων φωνή Ψάρι προσαγορευομένη…»

(… πατρίδα –του Αγίου- είναι το χωριό κοντά στο όρος Ζαρακάς που παλαιότερα ονομαζόταν Ιχθύς, τώρα όμως έχει επικρατήσει να ονομάζεται από τους χωρικούς Ψάρι…)

Σύμφωνα λοιπόν με τον Δαμασκηνό το χωριό Ψάρι όχι μόνο υπήρχε με αυτήν την ονομασία το 1558, αλλά υπήρχε και πολλά – πολλά χρόνια πρίν με την ονομασία ΙΧΘΥΣ την οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει με τα χρόνια οι ντόπιοι χωρικοί παράφρασαν στην καθομιλουμένη ως ΨΑΡΙ. (βλέπε σχετικά στη στήλη ΓΕΝΙΚΑ).

Στη διάρκεια του Τουρκικού ζυγού το χωριό όπως και όλος ο Ελληνισμός υπέφερε από την Οθωμανική τυραννία και έχουν διασωθεί δύο χαρακτηριστικά συμβάντα εκείνης της εποχής που ανάγλυφα δείχνουν το  ανυπότακτο φρόνημα των τότε κατοίκων του χωριού :

Πριν την επανάσταση του 1821 το χωριό Ψάρι βρισκόταν στην τοποθεσία που και σήμερα ονομάζουμε χαρακτηριστικά «παλιοχώρι» δυτικά του σημερινού. Πασάς της Κορίνθου ήταν –πιθανόν- ο πατέρας του Κιαμήλ Μπέη. Κατά τη γέννηση ενός αρσενικού παιδιού του, διέταξε όλα τα χωριά της περιοχής του να του φέρουν για το γλέντι της γέννησης, από πέντε κριάρια το κάθε χωριό σε πέντε ημέρες το αργότερο. Οι Ψαραίοι μη αντέχοντας και αυτή την απαίτηση του Τούρκου, αποφάσισαν την τέταρτη ημέρα και έστειλαν τρία νέα παλικάρια από το Ψάρι, να πάνε να κλέψουν την νύχτα από την μάντρα που είχαν συγκεντρώσει οι Τούρκοι τα κριάρια των άλλων χωριών, τα πέντε κριάρια που «όφειλαν». Τα κατάφεραν, έκλεψαν τα πέντε κριάρια τα έκρυψαν όλη τη νύχτα και την άλλη ημέρα παρουσιάστηκαν στον Πασά φέρνοντας τα «δώρα». Για κακή τους όμως τύχη ένα από τα κριάρια ήταν ιδιαίτερα μεγαλόσωμο και τόσο χαρακτηριστικό που οι Τούρκοι που εν τω μεταξύ είχαν αντιληφθεί την κλοπή, το αναγνώρισαν και αυτό είχε σαν συνέπεια, οι Τούρκοι να καταστρέψουν το χωριό και πολλοί κάτοικοι να αναγκαστούν να φύγουν από την περιοχή και να εγκατασταθούν – όπως λέει η προφορική παράδοση του χωριού μας- στο Ψάρι Ηραίας στην Αρκαδία σε ανάμνηση του παλαιού χωριού τους.

Δεύτερο συμβάν όπως  αναφέρεται στη λαογραφία του χωριού μας και μάλιστα ο συγχωρεμένος μπάρμπα- Αγησίλαος Δ. Αναστασίου διέσωσε  και τα ονόματα των πρωταγωνιστών είναι η αρπαγή μιας παντρεμένης γυναίκας από το Ψάρι από κάποιον Τούρκο Αγά: Όργωνε στην περιοχή «Λαιμός» προς τον Ασπρόκαμπο  ο Γιώργης Σαραντόπουλος και βλέπει να πλησιάζουν τρέχοντας δυο τρείς Ψαραίοι και να του φωνάζουν ότι ένας Τούρκος Αγάς έκλεψε τη γυναίκα του την Βασίλω. Την έβαλε στα καπούλια του αλόγου του και έφυγε κατά τον Αη Γιώργη (Νεμέα). Ξεζεύει τ’ άλογο ο Γιώργης, παρατάει το αλέτρι και παίρνει στο κατόπι τον Τούρκο. Από κοντά και η σκυλίτσα του η Ζεμπρίνα. Με δύο άτομα το άλογο του Αγά δεν έφευγε γρήγορα, σαν τον άνεμο έτρεχε τ’ άλογο του Γιώργη, κοντά στον ξερόκαμπο της Νεμέας κάτω από την Παναγιά του Βράχου τους πρόλαβε. Ο Τούρκος τράβηξε το κουμπούρι αλλά για καλή τύχη του Γιώργη αστόχησε.  Ζυγώνουνε και αρπάζονται στα χέρια, θεριά κι οι δυό, παλεύανε ώρα πολλή. Καμιά φορά ρίχνει κάτω τον Αγά ο Γιώργης και ετοιμάζεται να τον καθαρίσει με το τσεκούρι. Μπαίνει στη μέση όμως η γυναίκα του και του πιάνει το χέρι και προλαβαίνει ο Τούρκος και σηκώνεται και τραβάει το γιαταγάνι του. Πρίν όμως προλάβει να σφάξει το Γιώργη η Ζεμπρίνα ορμάει πάνω του και τον δαγκώνει στο πόδι. Ο Γιώργης που εν τω μεταξύ έχει πάρει πάλι το τσεκούρι στο χέρι χιμάει πάνω στον Αγά και τον αποκεφαλίζει.   Κανένας δεν έμαθε ποτέ αν η Βασίλω μπήκε στη μέση για να γλυτώσει τον Αγά  ή το έκανε φοβούμενη ότι αν ο άντρας   της τον σκότωνε, θα είχαν αντίποινα από τους Τούρκους…

 Μετά τα δεινά των Τούρκων το Ψάρι όπως και η περισσότερη Πελοπόννησος, υπέστη και τα δεινά του κατά το έτος 1824 εμφυλίου πολέμου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι τον Δεκέμβρη αυτού του έτους, οι κυβερνητικοί Στερεοελλαδίτες Νάκος Πανουργιάς και Γεώργιος Διοβουνιώτης με το στρατό τους, βρισκόντουσαν στο αντικυβερνητικό Ψάρι προς «επιβολή της έννομης τάξης». Είχε προηγηθεί ο καπετάν Γιάννης Γκούρας (ο φονιάς του Οδυσσέα Ανδρούτσου)  ο οποίος την 1/12/1824 πέρασε από το Ψάρι και το καταλήστευσε, όπως προκύπτει από παράπονα των προεστών του χωριού προς την Κυβέρνηση. Ο Μπάρμπα - Γιάννης ο Μακρυγιάννης γράφει στα απομνημονεύματά του για μια έγκυο γυναίκα στη Ντούσια (Κεφαλάρι) που αναγκάστηκε να φύγει από το κυνήγημα των κυβερνητικών με το παιδί μισογεννημένο και πέθανε στη χιονισμένη Τζήρια (Κυλλήνη). Όλα καλά τα ‘γραψε ο Μπάρμπα-Γιάννης. Ξέχασε όμως ένα βασικό … Επικεφαλής αυτών που κυνηγούσαν εγκύους και μικρά παιδιά στο Ψάρι, την Ντούσια και τ’ άλλα χωριά της Στυμφαλίας ήταν  ο ίδιος…  με τις οδηγίες βέβαια του μεγάλου «πατριώτη» Κωλέττη…

Αφού πέρασαν  κι αυτά – όπως όλα στη ζωή τα σπρώχνει ο χρόνος- κατέφτασε ο Ιμπραήμ. Τρείς μέρες πολέμαγε ο Ιμπραήμ τις σπηλιές των Αγίων Θεοδώρων στο Ψάρι και το Καλλιάνοι για να κάψει τους κλεισμένους μέσα κατοίκους των δύο χωριών. Ο ίδιος στεκόταν «αντίκρυ του βράχου κατάκαμπα» όπως χαρακτηριστικά γράφει ο υπασπιστής του Κολοκοτρώνη, Φωτάκος και με ουρλιαχτά παρότρυνε το ασκέρι του. Δεν κατάφερε τίποτα εξ’ αιτίας της σθεναρής αντίστασης των κατοίκων και ξέσπασε την οργή του, στα σπίτια του Ψαρίου και στα σιτάρια του κάμπου… ΄Ηταν  Ιούνιος του 1826. Επιτέλους όμως  ήρθε η ΛΕΥΤΕΡΙΑ…

 ΄Ετσι τον Δεκέμβρη του 1828 ανοίγει για πρώτη φορά Σχολείο στο Ψάρι. Πρώτος διδάσκαλος ο Νικόλαος Μπουλούκος.

(Το σχολείο αυτό λειτούργησε αδιάλειπταγια 183 χρόνια , μέχρι και το σχολικό έτος 2010 – 2011, προσφέροντας διαρκώς στα  παιδιά του χωριού την απαιτούμενη μόρφωση.
Ήταν – όπως και για όλα τα χωριά της Ελληνικής υπαίθρου – σημείο αναφοράς του χωριού   και κόσμημά του…  Μέχρι την 13/3/2011 όλα αυτά, οπότε και οι «πεφωτισμένοι» του    Υπουργείου Παιδείας(;), αποφάσισαν να  καταργήσουν το Δημοτικό Σχολείο Ψαρίου, θεωρώντας πως είναι εκπαιδευτικά καλύτερα να είναι κλειστό !!!  Μια κατάκτηση τόσων δεκάδων  ετών - η οποία κερδήθηκε με μάχες των παλιών συγχωριανών μας κατά των Τούρκων- ήρθε ως νεο-κατακτητής, η ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου  με τη βοήθεια  των χαρτογιακάδων – συμβούλων της , να την αναιρέσει με τρόπο που δείχνει την άγνοιά της, την αδιαφορία της για την επαρχία και την ενασχόλησή της αποκλειστικά με την επιβίωση μόνο των αριθμών ... και όχι των μαθητών !!! )

Το Ψάρι έζησε έκτοτε έναν αιώνα ελευθερίας και καθημερινής προσπάθειας για επιβίωση. Μέχρι που οι σειρήνες του πολέμου ξαναήχησαν στην πατρίδα μας, την 28/10/1940 ζητώντας και πάλι το φόρο του αίματος που συνέχεια δίνει στους αιώνες αυτή η πατρίδα, για να αποδείξει πως  δεν αγαπά άλλος λαός τόσο την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ …
Το έπος του '40 ενάντια στους Ιταλούς του Μουσολίνι, με πολλούς πεσόντες Ψαραίους , ήλθε να συνεχίσει  η γενναία αντίσταση των Ελλήνων κατά της Ναζιστικής Γερμανικής Κατοχής, όπως αποτυπώθηκε σε στροφές από ποίημα του συγχωριανού μας ποιητή, αείμνηστου Σπύρου Σταύρου με τίτλο «ΠΡΟΣΜΟΝΗ» το 1941 :

Ανθίσανε οι φράχτες κι οι πλαγιές,
γελάει στο φως το χαμομήλι
κι ο φόβος ρεύει τη ζωή, για ειδές
γύρω Γερμανοϊταλοί κι αλάργα οι φίλοι

…Μια προσμονή! πως θάρθει η Λευτεριά
μεγάλος χρόνος θα την φέρει,
θα ζωντανέψουν χώρες και χωριά
με της εκδίκησής μας το σεφέρι.

1  Ιουλίου 1944: Οι Γερμανοί προσπαθώντας να περιορίσουν το αντάρτικο στην περιοχή της Στυμφαλίας, καταφθάνουν στο Ψάρι κάνοντας καθοδόν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Στο Ψάρι άφησαν μια διμοιρία από 32 στρατιώτες  οι οποίοι περνώντας από το χωριό – όπως λένε οι παλαιότεροι- συμπεριφέρθηκαν με απρέπεια  στους κατοίκους και στη συνέχεια στρατοπέδευσαν κοντά στο δρόμο προς το Σιούρι στο βουνό Μπρέκος, ενώ το υπόλοιπο τάγμα τους, αναχώρησε για τα υπόλοιπα χωριά της Στυμφαλίας. Ο Ψαραίος συμβολαιογράφος Γιώργης Οικονομόπουλος, ειδοποίησε τους αντάρτες της περιοχής και αργά το βράδυ, οι αντάρτες τους επιτέθηκαν, φόνευσαν 16 απ’ αυτούς και συνέλαβαν τους υπόλοιπους 16 τους οποίους και εκτέλεσαν την άλλη ημέρα στη γειτονική Σκοτεινή.
Περί του τρόπου που φονεύτηκαν αυτοί οι Γερμανοί – τον οποίο γνωρίζουμε από περιγραφές των παλαιοτέρων-αλλά και τα στη συνέχεια συμβάντα- δεν θα αναφέρω, επικαλούμενος τη λήθη αλλά και κατανοώντας την ιερή υποχρέωση που είχαν οι καταπιεσμένοι και σκλαβωμένοι να αντισταθούν με κάθε τρόπο εναντίον των τυράννων . Θεμιτό ή αθέμιτο… Περίπου το 1975 πέρασε από το Ψάρι  κάποιος Γερμανός συγγραφέας, ρωτώντας επίμονα με τα σπαστά Ελληνικά του να μάθει στοιχεία για τη   συγκεκριμένη μάχη και τον τρόπο θανάτου των συμπατριωτών του. Ρώτησα τον πατέρα μου και τους άλλους χωριανούς που είχαν ζήσει τα γεγονότα τι του είπαν…
Μου απάντησαν πως του είπαν: - Τι τα σκαλίζεις τώρα αυτά, πάνε πολλά χρόνια από τότε… έλα να σε κεράσουμε  ένα ποτηράκι κρασί κι άντε στο καλό… Δεν θυμόμαστε  τίποτα …

1 – 3 Ιουλίου 1944: Μάχη της Στυμφαλίας. Σύμφωνα με τα αρχεία του ΕΛΑΣ και το βιβλίο του
Γιώργου Κ.Δερβεντζή «Η μάχη της Στυμφαλίας», στη μάχη αυτή σκοτώθηκαν 70 Γερμανοί και πιάστηκαν αιχμάλωτοι 16, ενώ σκοτώθηκαν επίσης 14 άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας  και αιχμαλωτίστηκαν 12. Οι Έλληνες αντάρτες της περιοχής στην επική αυτή μάχη έδωσαν ένα γερό μάθημα στους αμάθητους στις ήττες ναζί, γεμίζοντας τη λίμνη με Γερμανικά πτώματα και αποκομίζοντας ως λάφυρα δεκάδες απαραίτητα όπλα, αναπτερώνοντας έτσι, έστω και πρόσκαιρα το ηθικό των υπόδουλων Ελλήνων.

6 Ιουλίου 1944: Τα υπολείμματα των Γερμανών από τη μάχη της Στυμφαλίας έφτασαν στις 4/7/1944 στη Νεμέα και ειδοποίησαν το αρχηγείο τους στην Κόρινθο. Ευθύς ετοιμάστηκε ένα τάγμα, να ξεκινήσει με προορισμό το Ψάρι αρχικά και μετά τα υπόλοιπα ανταρτοχώρια της Στυμφαλίας. Μόνος τους σκοπός η εκδίκηση για την ντροπή της ήττας, και το χαμό των «Αρείων». Οι Ψαραίοι βλέπουν από το διάσελο το μηχανοκίνητο τάγμα να πλησιάζει και επειδή γνωρίζουν τη σημαίνουν Γερμανικά αντίποινα, παίρνουν μαζί τους ότι μπορούν από τα σπίτια τους και καταφεύγουν στα γύρω βουνά και ιδιαίτερα στην «πέρα μεριά». Οι Γερμανοί μπαίνουν με λύσσα στο Ψάρι και κατά ομάδες εφορμούν στα σπίτια του χωριού, σίγουροι ότι θα βρούν πολλούς κατοίκους για εκτέλεση ως αντίποινα. Απογοητεύονται γιατί  βρίσκουν μόνο πέντε (5) κατοίκους –τους οποίους και εκτέλεσαν επιτόπου -  και στη συνέχεια, ξεσπούν τη λύσσα τους στα σπίτια. Κατακαίνε όλο το χωριό εκτός από τις Εκκλησίες της Παναγίας και του Αγιογιώργη και το Δημοτικό Σχολείο του χωριού. Σε λίγη ώρα ένα τεράστιο σύννεφο καπνού σκέπασε τον ήλιο του Αλωνάρη…
Οι κάτοικοι του χωριού από το απέναντι βουνό θρηνούσαν βουβά το βιός τους και ορκίζονταν εκδίκηση και πάλι…
Το μακάβριο έργο τους συνέχισαν και στα υπόλοιπα χωριά της Στυμφαλίας, δυστυχώς  με περισσότερα ανθρώπινα θύματα εκεί. Στον απόηχο αυτών των καταστροφών των χωριών της περιοχής μένει στα αυτιά μας μέχρι σήμερα η βοή του αντάρτικου τραγουδιού της εποχής που προσδιορίζει τα χωριά και τις πόλεις που καταστράφηκαν ολοκληρωτικά τότε:  «Ψάρι , Καλλιάνι, Σκοτεινή και Ντούσια, Λυκούργια, Καλάβρυτα και Σουδενά…»
(σχετικά με τα παραπάνω διαβάστε και : http://www.psarikorinthias.gr/newsDetailed.asp?id=94)

Αυτή συνοπτικά είναι η ιστορία του χωριού μας. Ιστορία ανθρώπων πάντα ξωμάχων, πάντα ανυπότακτων και πάντα έτοιμων για θυσίες έναντι της οικογένειας και της πατρίδας. Το Ψάρι –όπως και τα υπόλοιπα χωριά της Στυμφαλίας- στάθηκε στους αιώνες, υπερήφανο σύμβολο ελευθερίας και εχθρός κάθε δυνάστη.  Αυτά μας παρέδωσαν οι προγονοί μας, αυτά θέλουμε να μάθουν τα παιδιά μας…

Όχι μόνο για να  ξέρουν τις ρίζες τους …

Αλλά και για να μην  λησμονήσουν ΠΟΤΕ …