Οι εντυπώσεις των καθηγητών Μαίρης Λόλερ & Τζων Μακλούερ από το χωριό μας

Τον φετινό Ιούλιο, το χωριό μας είχε την τύχη να φιλοξενήσει δύο εξαιρετικούς ανθρώπους από τις ΗΠΑ. Τον καθηγητή Τζών Μακλούερ (John McClure) και την καθηγήτρια Μαίρη Λόλερ (Mary Lawlor). 
Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τη Μαίρη και τον Τζών "Μεσογειακούς", μιάς και τα καλοκαίρια ζουν στη "γειτονιά μας" στην όμορφη Ισπανία, όπου διατηρούν ένα όμορφο σπίτι.
Το πέρασμά τους από το χωριό μας συνοδεύτηκε από ένα παράδειγμα αλτρουϊσμού που μας εντυπωσίασε όλους (δείτε σχετικά: http://www.psarikorinthias.gr/newsDetailed.asp?id=488 ).

Θέλουμε να πούμε στη Μαίρη και τον Τζών, πως θα είναι πάντα ευπρόσδεκτοι στο χωριό μας και πως ήταν τιμή για όλους μας,που τους γνωρίσαμε.

  Η Μαίρη και ο Τζων είχαν την καλοσύνη να μας στείλουν από ένα κειμενό τους σχετικά με τη διαμονή τους στο χωριό μας και κάποιες πληροφορίες για το όμορφο χωριό τους Γκαουσίν στη Νότια Ισπανία.
Με πολύ χαρά τα δημοσιεύουμε: 

Σκέψεις για δύο Μεσογειακά Ορεινά Χωριά

Του Τζων Μακλούερ*

Στις 24 Ιουλίου 2012 ταξειδέψαμε στο Ψάρι από το αγροτικό μας σπίτι έξω απ’το χωριό Γκαουσίν στη Νότιο Ισπανία. Ήρθαμε να δούμε τους φίλους μας, την Έλσα Σταματοπούλου και τον Μπρους Ρόμπινς, αλλά και να δούμε το ίδιο το Ψάρι, που μας το περιέγραφαν εδώ και χρόνια.  Καθώς περπατούσαμε μέσα στο χωριό και στην γύρω εξοχή, και τρώγαμε τα θαυμάσια φαγητά που σέρβιραν στις ταβέρνες του, κι επισκεφτήκαμε τις εκκλησίες και τις πηγές του, καταλάβαμε γρήγορα γιατί η Έλσα και ο Μπρους έκαναν αυτόν τον τόπο σπίτι τους. Κι επίσης αρχίσαμε να συγκρίνουμε το Ψάρι και το Γκαουσίν, που κι αυτό είναι ένα όμορφο Μεσογειακό ορεινό χωριό με παλιά ιστορία αγροτικής παραγωγής.

Τελικά υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ των δύο χωριών και των τοπίων τους. Αλλά υπάρχουν κι ενδιαφέρουσες διαφορές. Το Ψάρι, παραδείγματος χάριν, έχει ευλογηθεί με νερό και επίπεδη γη, και οι κοιλάδες με τα χωράφια του παρουσιάζουν μιά παραδεισένια εικόνα για μας που αγκομαχάμε στις ατελείωτες ανηφόρες και κατηφόρες των ξερών βουνών μας. Ενθουσιαστήκαμε που είδαμε τόσα τρακτέρ να δουλεύουν στα χωράφια και να είναι παρκαρισμένα στο χωριό και που συναντήσαμε τόσους  καλοσυντηρημένους σωλήνες άρδευσης.  Στην δική μας την κοιλάδα η αγροτική οικονομία στηρίζεται κυρίως στις κατσίκες, τα πρόβατα, τους χοίρους και τα δέντρα. Ελιές, μυγδαλιές, οξιές και καστανιές φύονται στην απότομες πλαγιές της κοιλάδας μας και δεν χρειάζονται πότισμα. Αλλά η αγορά για την παραγωγή των καρπών τους είναι , στην καλλίτερη περίπτωση, αβέβαιη κι έτσι οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να βρούν άλλη δουλειά, συχνά σε μέρη μακρυά απ’τον τόπο τους.

Απ’την άλλη μεριά, το Γκαουσίν έχει πολλούς περισσότερους τουρίστες και ξένους κατοίκους απ’ότι το Ψάρι. Αυτό μας φαίνεται και θετικό και αρνητικό. Οι τουρίστες (και οι πολλοί ξένοι που έχουν έρθει να εγκατασταθούν εδώ, όπως εμείς) βοηθάνε την οικονομία, δημιουργώντας θέσεις εργασίας καθώς και εισόδημα από φόρους που πληρώνουν. Δεν υπάρχουν εγκαταλελειμένα σπίτια στο Γκαουσίν και οι τιμές των ακινήτων, ακόμα και μέσα στην Κρίση, έχουν παραμείνει υψηλές. Το εισόδημα από τους φόρους έχει συντείνει στην βελτίωση των τοπικών σχολείων, το χτίσιμο μικρών πάρκων, και την αποκατάσταση ιστορικών μνημείων. Οι αλλοδαποί κάτοικοι έχουν ενωθεί με τους ντόπιους κατοίκους για να προστατέψουν το χωριό από πολλές προκλήσεις, μεταξύ αυτών και το σχέδιο της κυβέρνησης να δημιουργήσει φράγμα στην περιοχή που θα πλυμμηρήσει την κοιλάδα.

Αλλά η παρουσία τόσων ξένων έχει κιόλας αλλάξει το χωριό. Την κεντρική πλατεία στο Ψάρι, με τα φιλόξενα καφενεία της και τις ταβέρνες και την έντονη ατμόσφαιρα κοινότητας που αποπνέει, θα την ζήλευαν πολλοί εδώ. Και αυτή η ατμόσφαιρα φαίνεται να απλώνεται παντού στο χωριό, απ’τις εκκλησίες με τις εικόνες και τις καμπάνες τους, ως το γήπεδο μπάσκετ δίπλα στο σχολείο και το κομμωτήριο και τα μαγαζιά. Το Ισπανικό μας χωριό είχε το πνεύμα αυτό πριν είκοσι χρόνια, πριν έρθουν οι τουρίστες.

Χωριά σαν το δικό μας προσφέρουν ένα πιό ελκυστικό μοντέλο τουρισμού. Έχει το καθένα τους ένα μικρό ξενοδοχείο, ένα πανδοχείο, η και μικρά αγροτικά σπίτια για νοίκιασμα. Προσφέρουν μερικά καλά σημαδεμένα μονοπάτια, που μερικά οδηγούν στα βουνά κι άλλα πηγαίνουν από χωριό σε χωριό. Συχνά έχουν τυπωθεί έντυπα που περιγράφουν τα μονοπάτια αυτά και διηγούνται κάτι από την ιστορία τους (πολλά ήταν δρόμοι παράνομου εμπορίου παλιά). Και συχνά είναι διαθέσιμοι ντόπιοι ξεναγοί που ξέρουν τα φυτά και τα ζωϊκό βασίλειο της περιοχής. Οι άνθρωποι που έρχονται να εγκατασταθούν σ’αυτά τα χωριά δεν ενοχλούν τον ρυθμό της ζωής των χωριών. Έρχονται για να βρεθούν στην εξοχή, να περπατήσουν και να κυττάξουν και να απολαύσουν αυτά βλέπουν. Και πάνε για ύπνο νωρίς, μετά από ένα γεύμα με ένα-δυό ποτήρια κρασί στο τοπικό ταβερνάκι. Η βοήθεια σ’αυτούς τους ανθρώπους να βγούνε από τις πόλεις όπου ζουν οι περισσότεροί τους αποτελεί  πραγματική δημόσια προσφορά, και η εκτίμηση που τρέφουν γι’ αυτήν οι παραλήπτες της είναι πηγή περηφάνειας για τη κοινότητα.

Ελπίζουμε ότι το Ψάρι θα βρει τρόπο να συμμετάσχει σε τέτοιου είδους ανταλλαγές. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την ομορφιά του χωριού και της υπέροχης εξοχής γύρω του: τις εκκλησούλες που επισκεφτήκαμε, τις πλαγιές του Φαρμακά που περπατήσαμε, και τις κορφές της Ζήρειας που ονειρευτήκαμε να περπατήσουμε. Κι ούτε θα ξεχάσουμε τις όμορφες κοιλάδες, το Ψάρι με τ’αμπέλια του, και τη Στυμφαλία με την μαγευτική λίμνη της και το λαμπρά σχεδιασμένο μουσείο της, καθώς και το δίκτυο των αγροτικών δρόμων που είναι όνειρο για ποδηλάτες. Είμαστε ευγνώμονες που είχαμε την ευκαιρία να μοιραστούμε αυτούς τους θησαυρούς. Ελπίζουμε οι άνθρωποι στο Ψάρι να τους συντηρήσουν και να βρούν κι άλλους τρόπους να τους μοιράζονται. Κι ελπίζουμε να ξαναρθούμε στο χωριό σύντομα.

Το πρωτότυπο κείμενο στα Αγγλικά:

Reflections on Two Mediterranean Mountain Towns:

On July 24th, we travelled from our farmstead just outside the village of Gaucin in southern Spain to Psari. We came to see our friends Elsa Stamatopoulou and Bruce Robbins and to see Psari itself, which they'd been describing to us for years. As we walked around Psari and the countryside outside it, ate he delicious food served in its restaurants, talked and worked with some of its citizens, and visited its chapels and springs, we quickly came to understand why Elsa and Bruce have made a home there.
And we also began to compare Psari and Gaucin, which is also a beautiful Mediterranean mountain town with a long history of agricultural production.

There turned out to be many ways in which the towns and the landscapes around them resemble each other. But there are interesting differences as well.
Psari, for instance, is blessed with water and flat land, and its valley fields are a picture of paradise for those of us caught in the interminable up and down of our dry mountains. We were thrilled to see so many tractors working the fields and parked in town and to come across so many well-maintained irrigation pipes and cut-off valves.
In our valley the rural economy depends mostly on goats, sheep, pigs, and trees. Olives, almonds, cork oaks, and chestnuts grow on the steep valley sides and don't
need watering. But the market for the goods produced is uncertain at best and most people have to find other kinds of work, often in places far from home.

On the other hand, Gaucin has many more tourists and foreign residents than Psari. This seems to us both a blessing and a curse. The tourists(and the many foreigners who have come to live here, as we have) help the
economy, providing jobs and tax revenues. There are no abandoned houses in town, and property values, even with the Crisis, have remained high. Tax revenues have gone into improving the local schools, building small parks,
and restoring historical sites. Foreign residents have also joined with townspeople to protect the town from many challenges, including the regional government's plan to dam and flood the valley.

But the presence of so many outsiders has also changed the village. Psari's town square, with its welcoming cafes and restaurants and its powerful atmosphere of community, would be the envy of many people here.
And that atmosphere seems to extend everywhere in town, from the chapels with their icons and bells, to the basketball courts by the school and the beauty parlor and shops. Our Spanish town had more of that spirit twenty
years ago, before the tourists came.

Towns near ours model a more attractive kind of tourism. They each have a small hotel, a hostal, or a few "casas rurales," (small houses to rent).
They offer a number of well-marked trails, some leading up into the mountains, some going from town to town. Often there's a brochure to describe these trails and tell something of their history (many were smugglers' routes in the old days). And often there are local guides who
know the flora and fauna and history of the countryside. The people who come to stay in these towns tend not to disturb the rhythm of life. They come to be out in the country, to walk and look and appreciate what they
see; and they get to bed early, after a meal and a glass of wine or two in a local bar. Helping such people get out of the cities where most of them live and into the countryside is a real act of public service, and their appreciation nurtures community pride.

We hope that Psari will find a way to participate in this sort of exchange. We will never forget the beauty of the town itself and of the magnificent countryside around it: the chapels of .......; the slopes of Pharmakas,which we climbed, and the heights of Zireia, which we
dreamed of climbing. Nor will we forget the beautiful valleys, Psari with its vineyards, and Stymphalia with its incredible lake, its brilliantly designed museum, and its web of inviting rural roads made for bicyclists.
We are very grateful to have had the chance to share these treasures. We hope the people of Psari will preserve them and find more ways to share them with others. And we hope to come again soon.

* Ο Τζων Μακλούερ (John McClure) είναι καθηγητής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς της Νέας Υερσέης (Rutgers university , New Jersey) των Η.Π.Α.

Ταξιδιωτικές εντυπώσεις απ’το Ψάρι

Της Μαίρης Λόλερ*

Την πρώτη φορά που αντίκρισα το Ψάρι, καθώς ερχόμασταν απ’τη Νεμέα τον Ιούλιο, εντυπωσιάστηκα με την ομορφιά του χωριού. Σε αντίθεση με με επαρχιακές πόλεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ζούμε το φθινόπωρο και τον χειμώνα, το Ψάρι έχει ξεκάθαρα σύνορα και χωρίζεται από άλλα χωριά της περιοχής με χιλιόμετρα και χιλιόμετρα πράσινου και ακατοίκητης γεωργικής γης. Σαν καδραρισμένο απ’την πανέμορφη εξοχή, το χωριό μοιάζει να έχει ένα ξέχωρο κι ευδιάκριτο σχήμα, κάτι σαν πουλί με τα φτερά του ανοιγμένα στο βουνό που διαγράφεται.

Στην Αμερική, αυτό που  αποκαλούμε «χύμα» κτίσιμο πόλεων(1) έχει κάνει αδύνατον σε πολλές περιοχές να δει κανείς πού τελειώνει η μιά πόλη η το ένα χωριό και πού αρχίζει το άλλο. Το τοπίο δεν έχει προστατευτεί απ’την ανάπτυξη όπως έχει προστατευτεί γύρω απ’το Ψάρι. Κατοικήσιμες περιοχές και εμπορικά κέντρα παίρνουν τον χώρο που χρησιμοποιούνταν πριν για την αγροτική παραγωγή. Και βενζινάδικα και αλυσίδες εστιατορίων καταλαμβάνουν τη γη που πριν απλώνονταν δάση. Επειδή συχνά δεν μπορούμε να δούμε τον χώρο γύρω απ’τις πόλεις μας, δεν μπορούμε κάν να δούμε τόσο καθαρά ούτε τις ίδιες τις πόλεις.

Το Ψάρι αντιθέτως, δεν έχει μόνο ένα ξεκάθαρο σχήμα, αλλά και ποικίλες ευδιάκριτες και δυνατές ιδιότητες. Καθώς πλησιάζαμε, είδαμε πόσο καλόγουστα είναι τα πέτρινα και τα σοβατισμένα σπίτια, που είναι χτισμένα σε γωνίες το ένα απ’τ’άλλο, με τις ψηλές τους βεράντες. Κι όλα μαζί, φτιάχνουν μιά όμορφη σύνθεση, σαν ένα πολύχρωμο γλυπτό. Βγαίνοντας απ’ την ήρεμη γειτονιά που μένουν οι φίλοι μας, βρήκαμε με έκπληξη διάφορες ταβέρνες και καφενεία και απολαύσαμε τα νοστιμότατα φαγητά που μας σέρβιραν. Κι άλλες εμπορικές επιχειρήσεις φαίνονταν να πηγαίνουν καλά—πράγμα εντυπωσιακό για ένα μέρος που έχει το μέγεθος του Ψαριού. Αυτό που μας εντυπωσίασε περισσότερο είναι η ζωντάνια και η παραγωγικότητα της αγροτικής ζωής. Τα καλοπροσεγμένα χωράφια με τα σταφύλια και τις σταφίδες, η ομορφιά των γραμμών τους και των χρωμάτων τους, δείχνουν πόσο περήφανοι είναι οι άνθρωποι του Ψαριού γι’αυτό τη σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας τους.

Και σε αντίθεση με τις Αμερικάνικες πόλεις που τους λείπει το ευδιάκριτο σχήμα και η ταυτότητα και που μπορεί συχνά να σημαίνει έλλειψη κοινότητας, είδαμε στο Ψάρι μιά ζωντανή ζωή κοινότητας. Οι άνθρωποι όχι μόνο γνωρίζονται μεταξύ τους, αλλά έχουν ζωντανές και παραγωγικές σχέσεις. Κάθε φορά που περπατούσαμε στην κεντρική πλατεία, οι φίλοι μας χαιρετιόνταν από τον ένα κι απ’τον άλλον. Και οι συζητήσεις δεν ήταν μόνο «γειά σου, τί κάνεις», αλλά πώς πάνε διάφορα θέματα, προβλήματα, ιδέες, σχέδια για το μέλλον του Ψαριού. Σαν γυναίκα, μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση το πώς οι γυναίκες του Ψαριού συναναστρέφονται μεταξύ τους, κάνουν επισκέψεις στα σπίτια το απόγεμα μετά τις δουλειές της ημέρας, προσφέρουν βοήθεια, συμβουλές και μοιράζονται πρακτικές πληροφορίες. 

Είχα ακούσει για το Ψάρι πολλά χρόνια πριν το επισκεφτώ.  Οι φίλοι μας, η Έλσα Σταματοπούλου και ο Μπρούς Ρόμπινς, μας μίλαγαν για το χωριό και το οικογενειακό σπίτι κάθε φορά που γύρναγαν στις Ηνωμένες Πολιτείες απ’την εκεί διαμονή τους. Είχαμε δει φωτογραφίες και ξέραμε ότι το Ψάρι είναι χτισμένο σε παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ότι η κοινότητα είναι αληθινη κι ότι υπάρχουν υπέροχα μονοπάτια για να τα περπατήσει κανείς. Κι όταν βρέθηκα επί τέλους στο Ψάρι για πρώτη φορά είδα  πόση ενέργεια υπάρχει πίσω απ’όλα αυτά, πόσο ζέση και αγάπη έχουν οι Ψαριώτες για τον τόπο τους. Και  πόσο το Ψάρι έχει συντηρήσει την φυσική του κληρονομιά, την ιστορία του και την παραδοσιακή του οικονομία. Εμείς σίγουρα θέλουμε να ξαναεπισκεφτούμε το Ψάρι. Εν τω μεταξύ όμως θα λέμε στους φίλους μας και στους φοιτητές μας για τον υπέροχο κόσμο που βρήκαμε εκεί και για το πόσο καλοδεχούμενοι αισθανθήκαμε στο Ψάρι.

Το πρωτότυπο κείμενο στα Αγγλικά

The first time I saw Psari, coming up the road from Nemea in July, I was struck by the beauty of the village.  Unlike country towns in the United States, where we live in the fall and winter, Psari has a distinct boundary and is separated from other villages in the region by kilometers upon kilometers of green space and uninhabited agricultural land.  Framed by this gorgeous countryside, the village seemed to have a distinct shape, something like a bird with its wings spread across the mountain background.

     In America, what we call “sprawl” has made it almost impossible in many places to see where one town ends and another begins.  The landscape hasn’t been protected from development as it has in the environment around Psari.  Housing areas and shopping centers take up space once used for farming; gas stations and restaurant chains occupy former forestland.  Because we often can’t see the green space around our towns, we can’t see the towns themselves so clearly.

     Psari, by contrast, has not only a distinct visual shape, but several distinct and strong qualities. Coming closer, we saw how lovely the stone and stucco houses are, set beside and at angles to each other, with their high verandas.  Taken together they make a lovely composition, like a colorful sculpture.  Moving out of the quiet neighborhood where our friends live into the center of the village, we were surprised by the number of restaurants and extremely pleased by the delicious food we ate in each of them.  Other businesses seem to be thriving—an impressive accomplishment for a place the size of Psari.  Most noticeable was the vitality and productivity of the agricultural life.  The well-kept grape and raisin fields, the beauty of their lines and colors, show the pride the people of Psari have in this important part of their culture. 

     And unlike American towns where the lack of distinct shape and identity can often mean a lack of community, we saw in Psari a lively communal life.  People seem not only to be acquainted with each other but to engage with each other in energetic, productive ways.  Each time we walked through the main square, my friends were greeted by one person after another; and the conversations were not only to say “hello, how are you” but questions about projects under way, about problems, ideas, plans for the future of Psari.  As a woman, I was particularly taken by the way Psari women seem to relate to each other, visiting in the evening, after the day’s tasks are finished, offering help, advice, and sharing practical information. 

     I had heard about Psari for many years before I finally saw it.  Our friends Elsa Stamatopoulou and Bruce Robbins told us about the village and the family house there whenever they would return to the United States after visiting.  We’d seen photographs and knew that in Psari the houses were built in traditional designs, the community close, and the mountain landscape had great hiking trails.  Actually being in Psari for the first time, I saw how much energy is behind all of this, how much lived affection Psari people have for their home; and how much Psari has preserved of its natural heritage, its history and traditional economy.  We will be back, and in the meantime, we’ll tell our friends and students about the wonderful world we found here, and the welcome we felt in Psari. 

* Η Μαίρη Λόλερ (Mary Lawlor) είναι καθηγήτρια Φιλολογίας στο Muhlenberg College στην Πενσυλβένια των Η.Π.Α.

Επιστροφή